در شرایطی که تنها دو روز به ضرب الاجل توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 باقی مانده و بحث از احتمال تمدید مذاکرات نیز مطرح می شود، کنگره آمریکا به دنبال بهانه های جدیدی برای ادامه و تشدید فشارها علیه ایران است. گزارشی که به تازگی درباره تحولات سوریه منتشر و در آن ادعاهایی درباره نقش ایران در این کشور مطرح شده، بهانه جدیدی را در این زمینه در اختیار کنگره گذاشته است.
به نقل از روزنامه «هافینگتون پست»، در شرایطی که دیپلمات های ارشد آمریکایی در وین در حال مذاکره برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران هستند، انتشار یک گزارش که در آن به واسطه حضور ایران در سوریه اتهاماتی متوجه جمهوری اسلامی ایران شده است، بهانه ای را برای تشدید فشارها علیه ایران به دست کنگره داده است.
این گزارش با عنوان «ایران در سوریه»، از سوی گروهی افراد ایرانی، سوری و لبنانی تبار که خود را فعالان سیاسی می خوانند تهیه شده و در سایتی با عنوان «نامه شام» منتشر شده است. این گزارش عمدتاً بر پایه مطالبی که در رسانه های مختلف بین المللی درباره حضور و نقش آفرینی ایران در سوریه منتشر شده، گردآوری شده است.
این گزارش که حجمی بالغ بر 100 صفحه دارد، به نفوذ عمیق ایران در منطقه اشاره و ادعا شده که ایران، به عنوان متحد قدیمی دولت بشار اسد در سوریه، اکنون به یک «نیروی اشغالگر» در این کشور تبدیل شده که اکنون با استفاده از نیروهای شبه نظامی شیعه، می تواند حتی در صورت سقوط بشار اسد نیز کنترل خود را بر سوریه حفظ نماید.
جالب تر اینکه این گزارش، ایران را در ظهور و قدرت گیری گروه های تروریستی داعش و همچنین جبهه النصره مقصر دانسته است. تدوین کنندگان گزارش مذکور همچنین مدعی هستند ایران در «جنایات جنگی» رخ داده در سوریه، از جمله در حمله شیمیایی که سال گذشته در این کشور اتفاق افتاد، دست داشته است.
اکنون و در شرایطی که بحث از تمدید مذاکرات هسته ای ایران و نحوه قانع کردن کنگره از سوی دولت آمریکا در این زمینه به میان می آید، انتشار این گزارش اهمیت جدی تری یافته است. به گفته منابع آگاه، اعضای کمیته روابط خارجی سنا – که طرح وضع تحریم های جدید علیه ایران را در دست دارد – چند روز پیش در جریان این گزارش قرار گرفته اند.
در این شرایط، بحث اصلی این است که گزارش مذکور و ادعاهای مطرح شده در آنف می تواند به ابزار و دستاویزی برای دامن زدن به بدبینی ها نسبت به ایران در میان سیاستگذاران آمریکایی و افکار عمومی این کشور تبدیل شود. به عبارت دیگر، نیروهای تندرو کنگره می توانند از علنی بودن این گزارش استفاده کرده و تلاش خود را برای افزایش فشارها بر ایران و اتخاذ موضعی سخت تر، توسعه دهند.
فواد حمدان، از چهره های سیاسی مسئول تهیه این گزارش، می گوید هدف از تدوین چنین گزارشی، دادن ابزاری به دست جمهوری خواهان مخالف با ایران برای مخالفت با دولت آمریکا در زمینه توافق هسته ای نبوده است؛ بلکه هدف اصلی این بوده که آمریکایی ها بهتر با «هزینه کاهش تحریم ها»ی ایران آشنا شوند. وی مدعی است که با توجه به تجریبات گذشته، نمی توان به ایرانی ها اعتماد کرد.
حمدان می افزاید وی و گروهش از غرب می خواهند به ایران هشدار دهند که نمی تواند منطقه را تحت کنترل خویش بگیرد. حمدان همچنین از کشورهای غربی طرف مذاکره با ایران می خواهد در جریان مذاکرات هسته ای، دو تضمین مهم از ایران بگیرند: نخست اینکه ایران اندک اندک از سوریه عقب نشینی کند و دوم اینکه این کشور کنترل خود بر عراق را نیز کاهش دهد. این در حالی است که مقامات دولت آمریکا پیشتر گفته اند در مذاکرات هسته ای، درباره دیگر مسائل منطقه ای گفت و گو نخواهند کرد.
به هر حال، با توجه به اینکه جمهوری خواهان در کنگره به طور کلی با اقدامات دیپلماتیک دولت آمریکا برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران مخالفند، این گزارش می تواند بهانه جدیدی را به دست آن ها دهد که به ویژه پس از تشکیل سنای جدید و آمدن اکثریت جمهوری خواه، از آن برای پیشبرد اقدامات و سیاست های ضدایرانی استفاده شود.
به این ترتیب، می توان چنین استدلال کرد که حتی در شرایطی که وزارت خارجه آمریکا تلاش شدیدی را برای دستیابی به توافق با ایران آغاز کرده، کنگره همچنان تلاش دارد به هر نحو ممکن فشارها بر ایران را افزایش دهد و در این زمینه از فراهم کردن هیچ گونه بهانه ای فروگذار نمی کند. اقدامی که به باور اغلب تحلیلگران، می تواند حتی در صورت حصول توافق نهایی، چشم انداز دوام و اجرایی شدن آن را با ابهام مواجه سازد.