آمار صادرات این محصول گویای این امر است که سیمان از جمله کالاهایی است که سهم عمده ای را در ورود ارز به کشور بر عهده دارد. از سویی دیگر سیمان ایران در سطح منطقه از مزیت مطلق و در سطح جهانی از مزیت نسبی برخوردار است وتا امروز توانسته به یک ارزش آفرینی بزرگ و بازدهی بالا تبدیل شود. در عین حال سهم بیش از 2 درصدی در بازار سرمایه که از اوراق آغاز و به بورس کالا ختم می شود نشان از جایگاه ویژه این صنعت دارد. براساس آخرین آمار اعلام شده توسط بانک مرکزی سهم تولید سیمان حدود 5.6 درصد از تولید ناخالص ملی در بخش صنعت و معدن کشور است . با توجه به لایحه بودجه سال 93 که رشد 3 درصدی تولید ناخالص ملی را پیش بینی کرده است انتظار می رود مصرف سیمان داخل کشور به بیش از 6.6 درصد رشد برسد ,که این اتفاق می تواند برای سرمایه گذاران و البته سهامدارن کشور قابل تامل باشد. از زمان بهره‌برداری از اولین کارخانه سیمان ایران در 8 دی ماه 1312 با ظرفیت 100 تن در روز امروز شاهد تولید 30 هزار تن در سال در شرکت سیمان ری و ارتقای جایگاه این صنعت در منطقه و جهان هستیم. طبق آخرین گزارشات جهانی ، تولید سیمان در سال2012 در حدود 3831 میلیون تن بوده که پیش بینی می شود این مقدار در سال2013 به 4061میلیون تن برسد. سهم ایران با تولید 70میلیون تن در سال2012، 1.83درصد از تولید جهانی است که این مقدار در سال2013 حدودا به 74میلیون تن رسید،بنابراین تولید سیمان نسبت به سال84، 177درصد رشد داشته است.
آمار صادرات
سایر آمارهای دیگر نشان می دهد تولید سیمان ایران از رتبه 16 درسال 2000 به رتبه 4در سال2012 و احتمالا به رتبه 3 در سال2013 دست پیدا خواهد کرد. همچنین تجارت جهانی این محصول در سال2012 به مقدار 167 میلیون تن بوده که ایران با صادرات حدود 13.8 میلیون تن به سهم 8.3 درصد از تجارت جهانی دست یافته و در جایگاه چهارمین تولیدکننده جهان و اول منطقه و همچنین جایگاه اول صادرات در جهان و منطقه قرار گرفته است. پیش بینی می شود تجارت جهانی این محصول به 172 میلیون تن برسد که با روند رشد فعلی وضعیت تولید و صادرات سیمان کشور در سال2013 سهم ایران از تولید و تجارت جهانی با 75 میلیون تن تولید و حدود 18 میلیون تن صادرات، به ترتیب به 1.85 درصد در تولید و 10.5 درصد در تجارت جهانی برسد. افزون بر این امکان یک رده افزایش و رسیدن به جایگاه سومین تولیدکننده جهان و رتبه اول در صادرات سیمان در جهان وجود دارد. افزایش مصرف سیمان در کشور عراق به دلیل افزایش درآمدهای نفتی و افزایش ساخت وساز است. قابل ذکر است که صادرات سیمان به کشور عراق بالغ بر 70-64 درصد صادرات سیمان کل ایران است. این کشور با میانگین نرخ رشد 7 درصد بین سال های 2009 تا 2012 مهم ترین بازار هدف صادراتی صنعت سیمان است و پیش بینی می شود با توجه به روند صعودی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور، مصرف داخلی سیمان رشد چشمگیر 11 درصدی را داشته باشد. البته هم اکنون دولت عراق 33 درصد از بودجه خود را به صنعت برق اختصاص داده است تا بتواند زیرساخت لازم را جهت توسعه صنایع زیربنایی از جمله صنعت سیمان فراهم آورد که در آن صورت حضور در این بازار نیازمند حمایت مسئولان و استفاده از روش های نوین بازاریابی است. از سویی دیگر شناسایی بازارهای صادراتی جدید در نواحی شمالی کشور ازجمله آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و همچنین نواحی جنوبی از جمله قطر، کویت، عربستان و غیره در دستور کار قرار دارد، اما هنوز به جای مطمئنی نرسیده است. مهم تر آن که ایران حتی به بازارهای رقبای اصلی از جمله ترکیه و امارات هم نفوذ کرده است. با توجه به روند کنونی پیش بینی می شود تا پایان سال92 با افزایش حدود 5 تا 7میلیون تنی در صادرات نسبت به سال قبل به میزان حدود 17 تا 18میلیون تن برسیم.
نگرانی بزرگ صنعت
نگرانی اصلی از آن جایی آغاز می شود که همه تخم مرغ های صادارتی سیمان درون سبد عراق گذاشته شود و این اتفاق باعث خواهد شد تا با کوچکترین تغییر سیاست های اقتصادی و بازرگانی ایران با کشور عراق صنعت سیمان در کشور تحت تاثیرات منفی قرار گیرد. به همین خاطر شاید لازم باشد به سایر کشورهایی که در گزارش آمده با نگاه جدی تری نگریسته شود تا این سبد صادراتی با تنوع بیشتری بتواند همه مخاطرات را تحت پوشش ریسک خود قرار دهد. با وجود این فعالان این صنعت همچنان با نگرانی اوضاع را رصد می کنند. اما با وجود پروژه های داخلی همیشه یک پتانسیل بالقوه را قابل تجربه است. براساس محاسبات صورت گرفته، مجموع کل سیمان موردنیاز پروژه های عمرانی کشور تا پایان سال1400 حدود 85میلیون و 100هزار تن است که از این مقدار 5 میلیون و 100هزار تن مربوط به پروژه های وزارت راه (ساخت جاده های کوهستانی، بزرگراه، راه آهن، بازسازی و احداث فرودگاه و بنادر)، حدود 40میلیون تن جهت پروژه های وزارت نیرو (احداث سدهای کوچک و بزرگ و طرح های آبرسانی و فاضلاب)، حدود 20میلیون تن جهت پروژه های وزارت نفت (احداث و توسعه پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی و خطوط لوله نفت) و حدود 20میلیون تن برای پروژه های وزارت صنایع (ساخت و توسعه شهرک های صنعتی) مورد نیاز است. در لایحه بودجه93، قرار است 246طرح به بهره برداری برسد که می توان به 389کیلومتر آزادراه، 441 کیلومتر راه اصلی، 180 کیلومتر بزرگراه، 170کیلومتر راه آهن جدید، اجرای دو بندر شیلات جدید، 5.57کیلومتر مترو، 8 هزار متر فضای آموزشی دانشگاه ها و... اشاره کرد. همه این پروژه ها اگر به سر منزل مقصود برسد می تواند چشم انداز مه آلود این صنعت را روشن کند.
ریسک سهامداران مشتاق
ارزش جاری صنعت سیمان در بازار سهام در حال حاضر 77 هزار میلیارد ریال است که حدود 5/2 درصد ارزش جاری کل بازار را تشکیل می‌دهد. این صنعت ظرف 5 سال گذشته حدود 392 درصد بازدهی داشته که در مقایسه با بازدهی صنایع پیشتاز دیگر در همین بازه زمانی، از بازدهی پایین تری برخوردار بوده است. از طرف دیگر، ارزش بازار این صنعت با نرخ 28 درصد در سال ظرف 5 سال گذشته رو به افزایش است. نسبت ارزش معاملات روزانه این صنعت به کل معاملات نیز حدود 42/1 درصد می باشد که پیش‌بینی می‌شود این مقدار در ماه‌های آتی رشد بیشتری داشته باشد. در چند سال اخیر به جز در زمانی که به واسطه افزایش قیمت محصولات، سرمایه‌گذاری در این صنعت مورد اقبال اهالی بازار سرمایه قرار گرفت، در دیگر زمان‌ها به دلایل ذیل، صنعت سیمان آن‌طور که باید، مورد توجه سرمایه‌گذاران واقع نمی‌شد. مشکلات اصلی از حیث بازار سرمایه درباره این صنعت شامل مواردی چون "هدفمندی یارانه‌ها و تاثیرپذیری بیشتر صنعت سیمان از این امر، نگاه انقباضی دولت ، افزایش نرخ ارز و به تبع آن افزایش میزان بدهی‌های ارزی شرکت‌های سیمانی، تصویب مصوبه بازپرداخت تسهیلات ارزی با نرخ مبادله ای، نحوه قیمت‌گذاری محصولات، مشکلات تولید و کمبود عرضه و غیره" می باشد که توانسته است ابهام های زیادی را شکل دهد. سوال اول در این خصوص این است که آیا مشکلات اخیر هنوز هم به قوت خود باقی است یا اتفاقات و قوانین جدید، نه تنها بخش عمده‌ای از مشکلات را حل کرده بلکه موجب پدیدار شدن یک دورنمای مثبت هم شده است؟ به طور کلی از دیدگاه بازار سرمایه عمده مشکلات از بین رفته و راه برای افزایش قیمت سهام و رشد آتی آن هموار گردیده است. به این معنا که با اجرای طرح و پروژه‌های جدید، ظرفیت تولید سیمان کشور افزایش یافته و در نتیجه امروزه با تولید بیشتر، عرضه از تقاضا پیشی گرفته وکه این امر موجب صادرات و سودآوری بیشتر می‌شود. از طرف دیگر، تغییر در نحوه بازپرداخت تسهیلات ارزی و اصلاح در استاندارد 16 حسابداری در مورد نحوه اعمال زیان ناشی از تسعیر ارز در حساب‌های خود، تاثیر بسزایی بر میزان سودآوری سال جاری این صنعت خواهد داشت. معامله سیمان در تالار بورس کالا از جمله حاشیه های تازه می باشد، بدیهی است اگر عرضه این محصول به صورت رقابتی و غیر انحصاری گردد و متقاضیان واقعی خریدار آن باشند ,عاقبت آن در بورس کالا ختم به خیر خواهد شد. در نهایت اگر عرضه محصول در بورس کالا در راستای شفاف‌سازی صورت پذیرد، اقدام خوبی است و باید هرچه سریعتر مقدمات آن را فراهم ساخت، اما اگر به انحصارگرایی منجر شود تولیدکننده و مصرف کننده را متضرر خواهد کرد و باید ساز و کاری برای آن اندیشید تا یک چالش تازه دیگر در بازار سرمایه به وجود نیاید. به هر حال باید توجه داشت که سهامدارن سیمانی باید ارزیابی دقیقی از اوضاع این صنعت در بازار سهام داشته باشند و به پارامترهای کلان این صنعت در ابعاد داخلی و خارجی توجه کنند